10 ayarın (karatın) altındaki her şey sahte altın kabul edilir. Elindeki altınların gerçek olup olmadığını merak ediyorsan öğrenmenin en garantili yolu işinin ehli bir kuyumcuya gösterip test ettirmektir. Eğer kendin test etmek istersen altının gerçek olup olmadığını öğrenmek için yapabileceğin bir dizi testi burada bulacaksın.
Yöntem1 Gözle Muayene
Altının gerçek olup olmadığını öğrenmek için yapman gereken ilk şey bakmaktır. Altının gerçek olduğunu gösteren belli işaretlere dikkat et.
1
Altının üstünde resmi damga ara. Damga altının ya saflığını (1-999 ya da 0,1-0,999) ya da karat değerini, yani ayarını gösterir (10K, 14K, 18K, 22K ya da 24K). Büyüteç kullanman bunu kolaylaştırır.
Eski altınlardaki damga aşınıp silindiği için görünmeyebilir.
Sahte ürünlerde de genelde orijinal görünen damgalar bulunur; altın sahte olsa da olmasa da başka testler yapmak gerekir.
2
Göze çarpan bir renk bozulması var mı diye bak. Özellikle de sürekli sürtünmeye maruz kalan bölgelerde (genelde kenarlarda) renk bozulması ara.
Eğer altın aşınmışsa ve aşınan yerlerde bir metal görünüyorsa elindeki parça muhtemelen yalnızca altınla kaplanmıştır.
Yöntem2 Isırma Testi
Altın madencisinin altını test etmek için ısırdığı filmleri hepimiz görmüşüzdür. Olimpiyat sporcuları da aldıkları “altın” madalyaları ısırırlar. Bunun işe yarayıp yaramadığıysa başka mesele.
1
Ortalama bir basınçla altını ısır.
2
Üstünde iz kalıp kalmadığına bak. Teoride, gerçek altında diş izi kalır ve izler ne kadar derinse altın o kadar saftır.
Bu test aslında önerilmez çünkü dişlerin zarar görebilir. Elbette kurşunun altından da yumuşak olduğunu, altınla kaplanmış kurşunun, ısırdığında altın gibi tepki vereceğini de bilmen gerekiyor.
Yöntem3 Mıknatıs Testi
Bu basit bir testtir ama altının gerçek olup olmadığını anlamak için her durumda geçerli ya da yüzde yüz etkili bir yöntem değildir. Buzdolabı mıknatısı gibi zayıf bir mıknatıs işe yaramaz; hırdavatçılardan alabileceğin ya da kadın çantalarının tokasında, oyuncaklarda ve hatta kullanılmayan eski sabit disklerde bulabileceğin daha kuvvetli mıknatıslar bu testi gerçekleştirmek için yeterince güçlüdür.
1
Mıknatısı nesneye yaklaştır. Altın manyetik bir metal değildir, o yüzden de mıknatıs elindeki nesneyi çekerse bunun altın değil sahte olduğunu anlayabilirsin. Ne var ki sırf mıknatısa tepki vermemesi nesnenin gerçek altın olduğu anlamına gelmez çünkü sahte mücevherlerde kullanılan ve manyetik olmayan metaller de vardır.
Yöntem4 Yoğunluk Testi
Altından daha yoğun olan çok az metal vardır. Saf (24 ayar) altının yoğunluğu, yani özgül ağırlığı 19,3 g/ml’dir ki bu, birçok diğer metalinkine kıyasla çok yüksektir. Altın nesnelerin yoğunluğunu ölçmek, altının gerçek olup olmadığını belirlemene yardımcı olabilir. Temel bir kural olarak, yoğunluk ne kadar yüksekse altın da o kadar saftır. Yoğunluk testini yaptığın altına hiçbir değerli taşın işlenmemiş olması gerekiyor. Yoğunluk testiyle ilgili önemli bilgiler için aşağıdaki uyarıları oku.
1
Altın parçasını tart. Eğer kendi tartın yoksa bir kuyumcu bunu senin için ücretsiz yapabilir. Ağırlığın gram cinsinden olması gerekiyor.
2
Küçük bir şişeyi suyla doldur.
Şişenin yanında mililitre işaretleri varsa daha iyi olur çünkü test için ölçümleri okumanı kolaylaştırır.
Şişeyi ağzına kadar doldurmadığın sürece ne kadar su kullandığının önemi yok çünkü içine altını atınca su düzeyi yükselecek.
Suyun düzeyini içine altın atmadan önce ve sonra tam olarak not etmen çok önemli.
3
Altını şişenin içine koy. Yeni su düzeyini not et ve iki rakam arasındaki farkı mililitre cinsinden hesapla.
4
Yoğunluğu şu formülle hesapla: Yoğunluk (özgül ağırlık) = kütle / yer değiştiren hacim. Sonuç 19 g/ml değerine yakınsa elindeki ya gerçek altındır ya da yoğunluğu altınınkine benzeyen bir başka materyaldir. İşte örnek bir hesap:
Diyelim ki altından yapılmış nesne 38 gram ağırlıkta ve 2 mililitre suyu yerinden ediyor. Formülde bunları yerine koyunca [kütle (38 g)]/[yer değiştiren hacim (2 ml)], sonuç 19 g/ml olarak bulunur ve bu da altının yoğunluğuna çok yakındır.
Farklı saflıktaki altınların g/ml oranının değişeceğini aklından çıkarma:
14 ayar sarı altın – 12,9 ila 13,6 g/ml
14 ayar beyaz altın – 12,6 ila 14,6 g/ml (paladyum alaşımlarında bu değer daha yüksektir)
18 ayar sarı altın – 15,2 ila 15,9 g/ml
18 ayar beyaz altın – 14,7 ila 16,9 g/ml
22 ayar altın – 17,7 ila 17,8 g/ml
Yöntem5 Seramik Tabak Testi
Bu, altının ahmak altını (pirit) olup olmadığını anlamanın kolay bir yoludur. Unutma ki test ettiğin nesne çizilebilir.
1
Sırlanmamış bir seramik tabak bul. Yoksa ev malzemeleri satan herhangi bir mağazadan sırlanmamış gelişigüzel bir seramik ürün satın alabilirsin.
2
Elindeki nesneyi seramiğin yüzeyine sürt. Siyah bir iz kaldıysa altın sahtedir. Altın rengi bir iz kaldıysa gerçektir.
Yöntem6 Nitrik Asit Testi
“Asit testi” terimi buradan gelir ve altını test etmenin harika bir yoludur. Ancak asidi elde etmenin zorluğuna bunu evde yapmanın yol açtığı güvenlik riskleri eklenince, en iyisi bu testi bir kuyumcuya bırakmak olabilir.
1
Altın parçasını küçük bir paslanmaz çelik kaba koy.
2
Altının üstüne bir damla nitrik asit damlatıp asitte bir tepkime gerçekleşip gerçekleşmediğine bak.
Asit yeşile döndüyse bu nesne ya bir baz metaldir ya da altın kaplamadır. Altın rengine dönerse nesne altınla kaplanmış pirinçtendir.
Asit süt rengini alırsa nesne altınla kaplanmış gümüştür.
Hiçbir tepkime olmazsa muhtemelen elindeki nesne gerçek altındandır.
İpuçları
24 ayar ya da 24 karat altın mücevher dendiğinde bu, altının bütününü oluşturan 24 birimin de som altın olduğunu, diğer metalleri barındırmadığını gösterir. Bu bileşim %99,9 saflıkta kabul edilir. 22 ayar altın ise mücevherin 24’te 22’sinin altın, geri kalan 2 birimin ise başka bir metal olduğunu gösterir. Bu, %91,3 saflık kabul edilir. 18 ayar altın, mücevherin 24’te 18’inin altın, geri kalan 6 biriminin başka bir metal olduğu anlamına gelir ki bu da %75 saflığa denk düşer. Bu noktadan sonra saflık her ayarda yaklaşık %4,1625 olacak biçimde azalır.
24 ayarın altındaki altınlarda, nesnenin içindeki diğer alaşımlar altına renk ve sertlik verir. 24 ayarın en yumuşak, 10 ayarın en sert altın olduğunu söyleyebiliriz çünkü 10 ayar altının sadece %41,6’sı altından oluşur, geri kalanıysa altından daha sert olan metallerdir. Diğer metallerin rengi, mücevherin güzelliğini artırabilir. Tıpkı sarı altın, beyaz altın, kırmızı altın vb. örneklerde görüldüğü gibi.
GF damgası altın dolu (gold filled) demektir ama aslında nesnenin sadece dışının altınla kaplandığını gösterir. Nesnedeki altın miktarını bulmak için karat işaretinden önceki rakama bölmek gerekir. Örneğin 1/20 14k GF damgası, nesnenin 20’de 1 birim 14 ayar altınla ve 19 birim başka bir metalle kaplanmış olduğunu anlatır. Yani kaplamanın %5’i 14 ayar altınken %95’i başka bir metaldir.
24K saf altındır[1] ama genelde mücevherlerde ya da paralarda kullanılamayacak kadar yumuşaktır. O yüzden de sertleştirmek için başka metaller eklenir ve bu da farklı yoğunlukların ortaya çıkmasını sağlar.
Avrupa’da üretilen altın mücevherlerde, altının saflığını belirten daha farklı bir damgalama sistemi kullanılır. Bu damgalar genellikle üç rakamdan oluşur ve açıklaması şöyledir:
10K 417 damgası: altın %41,7 saftır
14K 585 damgası: altın %58,5 saftır
18K 750 damgası: altın %75,7 saftır
22K 917 damgası: altın %91,7 saftır
24K 999 damgası: altın %99,9 saftır
Farklı renkteki altınlar, saf altının diğer metallerle yaptığı alaşımlar sonucu elde edilir:
Sarı - %80 saf altın, %13 gümüş ve %7 bakır.
Kırmızı - %80 saf altın, %3 gümüş ve %17 bakır.
Gri ya da beyaz - %80 saf altının paladyumla ve diğer metallerle, çoğu zaman da nikelle yapılmış alaşımları.
Uyarılar
Bu testler som altını, gerçek altınla kaplanmış bir tungsten parçasından ayırt edemeyebilir.
Yoğunluk Testi Uyarısı: Yoğunluk testi, altının içinde başka ne olduğunu ve yoğunluk özelliklerini kesinlikle bilmiyorsan altının gerçek olup olmadığını test etmenin en hassas yöntemi değildir.
Yoğunluk Testi Uyarısı: Yoğunluk testini doğru biçimde gerçekleştirmek için çok hassas hesaplamalar gerektiğinden, hassas tartın ve mililitre ölçümü yapan dereceli bir şişen yoksa bu test son derece yetersizdir.
Nitrik Asit Testi Uyarısı: Nitrik asit çok aşındırıcıdır. Test için kullanılacaksa gerekli önlemler alınmalıdır. Altın, nitrik asitte çözünmediğinden zarar görmez ama altın olmayan ve bu asitle test edilen nesneler zarar görebilir.
Yoğunluk Testi Uyarısı: İri gözüken çoğu mücevherin içi aslında boştur. Bunların içinde hapsolmuş hava varsa yoğunluk testini GEÇERSİZ kılar çünkü hacim aynı kalsa da altın hafifler ve yoğunluğu düşmüş olur. Yoğunluk testi yalnızca içi dolu nesneler ya da suya koyduğunda içi tümüyle suyla dolan nesneler için geçerlidir. Nesnenin içinde azıcık hava kabarcığı kalsa bile sonuçlar yanlış çıkacaktır.
İhtiyacın Olan Şeyler
Büyüteç (Gözle Muayene için)
Mıknatıs (Mıknatıs Testi için)
Tartı (Yoğunluk Testi için)
Cam tüp (Yoğunluk Testi için)
Hesap makinesi (Yoğunluk Testi için)
Sırlanmamış seramik tabak (Seramik Tabak Testi için)
Nitrik asit (Nitrik Asit Testi için)
Paslanmaz çelik kap (Nitrik Asit Testi için)
Güvenlik donanımı (Nitrik Asit Testi)
Yöntem1 Gözle Muayene
Altının gerçek olup olmadığını öğrenmek için yapman gereken ilk şey bakmaktır. Altının gerçek olduğunu gösteren belli işaretlere dikkat et.
1
Altının üstünde resmi damga ara. Damga altının ya saflığını (1-999 ya da 0,1-0,999) ya da karat değerini, yani ayarını gösterir (10K, 14K, 18K, 22K ya da 24K). Büyüteç kullanman bunu kolaylaştırır.
Eski altınlardaki damga aşınıp silindiği için görünmeyebilir.
Sahte ürünlerde de genelde orijinal görünen damgalar bulunur; altın sahte olsa da olmasa da başka testler yapmak gerekir.
2
Göze çarpan bir renk bozulması var mı diye bak. Özellikle de sürekli sürtünmeye maruz kalan bölgelerde (genelde kenarlarda) renk bozulması ara.
Eğer altın aşınmışsa ve aşınan yerlerde bir metal görünüyorsa elindeki parça muhtemelen yalnızca altınla kaplanmıştır.
Yöntem2 Isırma Testi
Altın madencisinin altını test etmek için ısırdığı filmleri hepimiz görmüşüzdür. Olimpiyat sporcuları da aldıkları “altın” madalyaları ısırırlar. Bunun işe yarayıp yaramadığıysa başka mesele.
1
Ortalama bir basınçla altını ısır.
2
Üstünde iz kalıp kalmadığına bak. Teoride, gerçek altında diş izi kalır ve izler ne kadar derinse altın o kadar saftır.
Bu test aslında önerilmez çünkü dişlerin zarar görebilir. Elbette kurşunun altından da yumuşak olduğunu, altınla kaplanmış kurşunun, ısırdığında altın gibi tepki vereceğini de bilmen gerekiyor.
Yöntem3 Mıknatıs Testi
Bu basit bir testtir ama altının gerçek olup olmadığını anlamak için her durumda geçerli ya da yüzde yüz etkili bir yöntem değildir. Buzdolabı mıknatısı gibi zayıf bir mıknatıs işe yaramaz; hırdavatçılardan alabileceğin ya da kadın çantalarının tokasında, oyuncaklarda ve hatta kullanılmayan eski sabit disklerde bulabileceğin daha kuvvetli mıknatıslar bu testi gerçekleştirmek için yeterince güçlüdür.
1
Mıknatısı nesneye yaklaştır. Altın manyetik bir metal değildir, o yüzden de mıknatıs elindeki nesneyi çekerse bunun altın değil sahte olduğunu anlayabilirsin. Ne var ki sırf mıknatısa tepki vermemesi nesnenin gerçek altın olduğu anlamına gelmez çünkü sahte mücevherlerde kullanılan ve manyetik olmayan metaller de vardır.
Yöntem4 Yoğunluk Testi
Altından daha yoğun olan çok az metal vardır. Saf (24 ayar) altının yoğunluğu, yani özgül ağırlığı 19,3 g/ml’dir ki bu, birçok diğer metalinkine kıyasla çok yüksektir. Altın nesnelerin yoğunluğunu ölçmek, altının gerçek olup olmadığını belirlemene yardımcı olabilir. Temel bir kural olarak, yoğunluk ne kadar yüksekse altın da o kadar saftır. Yoğunluk testini yaptığın altına hiçbir değerli taşın işlenmemiş olması gerekiyor. Yoğunluk testiyle ilgili önemli bilgiler için aşağıdaki uyarıları oku.
1
Altın parçasını tart. Eğer kendi tartın yoksa bir kuyumcu bunu senin için ücretsiz yapabilir. Ağırlığın gram cinsinden olması gerekiyor.
2
Küçük bir şişeyi suyla doldur.
Şişenin yanında mililitre işaretleri varsa daha iyi olur çünkü test için ölçümleri okumanı kolaylaştırır.
Şişeyi ağzına kadar doldurmadığın sürece ne kadar su kullandığının önemi yok çünkü içine altını atınca su düzeyi yükselecek.
Suyun düzeyini içine altın atmadan önce ve sonra tam olarak not etmen çok önemli.
3
Altını şişenin içine koy. Yeni su düzeyini not et ve iki rakam arasındaki farkı mililitre cinsinden hesapla.
4
Yoğunluğu şu formülle hesapla: Yoğunluk (özgül ağırlık) = kütle / yer değiştiren hacim. Sonuç 19 g/ml değerine yakınsa elindeki ya gerçek altındır ya da yoğunluğu altınınkine benzeyen bir başka materyaldir. İşte örnek bir hesap:
Diyelim ki altından yapılmış nesne 38 gram ağırlıkta ve 2 mililitre suyu yerinden ediyor. Formülde bunları yerine koyunca [kütle (38 g)]/[yer değiştiren hacim (2 ml)], sonuç 19 g/ml olarak bulunur ve bu da altının yoğunluğuna çok yakındır.
Farklı saflıktaki altınların g/ml oranının değişeceğini aklından çıkarma:
14 ayar sarı altın – 12,9 ila 13,6 g/ml
14 ayar beyaz altın – 12,6 ila 14,6 g/ml (paladyum alaşımlarında bu değer daha yüksektir)
18 ayar sarı altın – 15,2 ila 15,9 g/ml
18 ayar beyaz altın – 14,7 ila 16,9 g/ml
22 ayar altın – 17,7 ila 17,8 g/ml
Yöntem5 Seramik Tabak Testi
Bu, altının ahmak altını (pirit) olup olmadığını anlamanın kolay bir yoludur. Unutma ki test ettiğin nesne çizilebilir.
1
Sırlanmamış bir seramik tabak bul. Yoksa ev malzemeleri satan herhangi bir mağazadan sırlanmamış gelişigüzel bir seramik ürün satın alabilirsin.
2
Elindeki nesneyi seramiğin yüzeyine sürt. Siyah bir iz kaldıysa altın sahtedir. Altın rengi bir iz kaldıysa gerçektir.
Yöntem6 Nitrik Asit Testi
“Asit testi” terimi buradan gelir ve altını test etmenin harika bir yoludur. Ancak asidi elde etmenin zorluğuna bunu evde yapmanın yol açtığı güvenlik riskleri eklenince, en iyisi bu testi bir kuyumcuya bırakmak olabilir.
1
Altın parçasını küçük bir paslanmaz çelik kaba koy.
2
Altının üstüne bir damla nitrik asit damlatıp asitte bir tepkime gerçekleşip gerçekleşmediğine bak.
Asit yeşile döndüyse bu nesne ya bir baz metaldir ya da altın kaplamadır. Altın rengine dönerse nesne altınla kaplanmış pirinçtendir.
Asit süt rengini alırsa nesne altınla kaplanmış gümüştür.
Hiçbir tepkime olmazsa muhtemelen elindeki nesne gerçek altındandır.
İpuçları
24 ayar ya da 24 karat altın mücevher dendiğinde bu, altının bütününü oluşturan 24 birimin de som altın olduğunu, diğer metalleri barındırmadığını gösterir. Bu bileşim %99,9 saflıkta kabul edilir. 22 ayar altın ise mücevherin 24’te 22’sinin altın, geri kalan 2 birimin ise başka bir metal olduğunu gösterir. Bu, %91,3 saflık kabul edilir. 18 ayar altın, mücevherin 24’te 18’inin altın, geri kalan 6 biriminin başka bir metal olduğu anlamına gelir ki bu da %75 saflığa denk düşer. Bu noktadan sonra saflık her ayarda yaklaşık %4,1625 olacak biçimde azalır.
24 ayarın altındaki altınlarda, nesnenin içindeki diğer alaşımlar altına renk ve sertlik verir. 24 ayarın en yumuşak, 10 ayarın en sert altın olduğunu söyleyebiliriz çünkü 10 ayar altının sadece %41,6’sı altından oluşur, geri kalanıysa altından daha sert olan metallerdir. Diğer metallerin rengi, mücevherin güzelliğini artırabilir. Tıpkı sarı altın, beyaz altın, kırmızı altın vb. örneklerde görüldüğü gibi.
GF damgası altın dolu (gold filled) demektir ama aslında nesnenin sadece dışının altınla kaplandığını gösterir. Nesnedeki altın miktarını bulmak için karat işaretinden önceki rakama bölmek gerekir. Örneğin 1/20 14k GF damgası, nesnenin 20’de 1 birim 14 ayar altınla ve 19 birim başka bir metalle kaplanmış olduğunu anlatır. Yani kaplamanın %5’i 14 ayar altınken %95’i başka bir metaldir.
24K saf altındır[1] ama genelde mücevherlerde ya da paralarda kullanılamayacak kadar yumuşaktır. O yüzden de sertleştirmek için başka metaller eklenir ve bu da farklı yoğunlukların ortaya çıkmasını sağlar.
Avrupa’da üretilen altın mücevherlerde, altının saflığını belirten daha farklı bir damgalama sistemi kullanılır. Bu damgalar genellikle üç rakamdan oluşur ve açıklaması şöyledir:
10K 417 damgası: altın %41,7 saftır
14K 585 damgası: altın %58,5 saftır
18K 750 damgası: altın %75,7 saftır
22K 917 damgası: altın %91,7 saftır
24K 999 damgası: altın %99,9 saftır
Farklı renkteki altınlar, saf altının diğer metallerle yaptığı alaşımlar sonucu elde edilir:
Sarı - %80 saf altın, %13 gümüş ve %7 bakır.
Kırmızı - %80 saf altın, %3 gümüş ve %17 bakır.
Gri ya da beyaz - %80 saf altının paladyumla ve diğer metallerle, çoğu zaman da nikelle yapılmış alaşımları.
Uyarılar
Bu testler som altını, gerçek altınla kaplanmış bir tungsten parçasından ayırt edemeyebilir.
Yoğunluk Testi Uyarısı: Yoğunluk testi, altının içinde başka ne olduğunu ve yoğunluk özelliklerini kesinlikle bilmiyorsan altının gerçek olup olmadığını test etmenin en hassas yöntemi değildir.
Yoğunluk Testi Uyarısı: Yoğunluk testini doğru biçimde gerçekleştirmek için çok hassas hesaplamalar gerektiğinden, hassas tartın ve mililitre ölçümü yapan dereceli bir şişen yoksa bu test son derece yetersizdir.
Nitrik Asit Testi Uyarısı: Nitrik asit çok aşındırıcıdır. Test için kullanılacaksa gerekli önlemler alınmalıdır. Altın, nitrik asitte çözünmediğinden zarar görmez ama altın olmayan ve bu asitle test edilen nesneler zarar görebilir.
Yoğunluk Testi Uyarısı: İri gözüken çoğu mücevherin içi aslında boştur. Bunların içinde hapsolmuş hava varsa yoğunluk testini GEÇERSİZ kılar çünkü hacim aynı kalsa da altın hafifler ve yoğunluğu düşmüş olur. Yoğunluk testi yalnızca içi dolu nesneler ya da suya koyduğunda içi tümüyle suyla dolan nesneler için geçerlidir. Nesnenin içinde azıcık hava kabarcığı kalsa bile sonuçlar yanlış çıkacaktır.
İhtiyacın Olan Şeyler
Büyüteç (Gözle Muayene için)
Mıknatıs (Mıknatıs Testi için)
Tartı (Yoğunluk Testi için)
Cam tüp (Yoğunluk Testi için)
Hesap makinesi (Yoğunluk Testi için)
Sırlanmamış seramik tabak (Seramik Tabak Testi için)
Nitrik asit (Nitrik Asit Testi için)
Paslanmaz çelik kap (Nitrik Asit Testi için)
Güvenlik donanımı (Nitrik Asit Testi)
Yorumlar
Yorum Gönder